Con un corso, unico nel suo genere in Europa, presso l'Università degli Studi di Trento si insegna una lingua minoritaria. Il corso è aperto ai parlanti e ai non parlanti.
Quasi cinquanta persone, cimbri di Luserna e cimbri da tutto il Trentino, ma non solo cimbri… La partecipazione al primo laboratorio di lingua cimbra è stata superiore ad ogni più rosea aspettativa. Il laboratorio (che è un'iniziativa dell'Università di Trento, della Regione Autonoma Trentino Alto Adige Südtirol e dell'Istituto Cimbro) ha l'obiettivo di far acquisire ai parlanti, durante le 20 lezioni da due ore ciascuna, un'adeguata padronanza nella scrittura e nella lettura della propria lingua madre e di accompagnare i non parlanti ad un approccio corretto con le nuove regole grammaticali. Questo corso, unico nel suo genere in Europa per aver portato all'Università l'insegnamento di una lingua minoritaria, terrà i partecipanti fortemente impegnati fino a maggio, partecipanti che al termine del ciclo delle lezioni avranno fatto proprie quelle conoscenze necessarie per far vivere alla lingua cimbra una nuova primavera.
'Z geata oine di sunn un züntnse di earstn liachtar af di stat, i höar khalt ben i sitzme nidar, ploaz laüt schaume å un paitn azze rede, i pin alumma, schaüla alumma, ma i pükh in khopf un hef å. I grüazaz alle; i muchaz paichtn ke i hån vorlort ettlane uhrn schlaf in dise lestn necht zo oberlega baz i hebataz gemöcht khön vor earst. Oh i boaz boll garecht da sel bo bar bartn machan,'z iz a baila zait azzeme boroat, ma baz khön vor earst? Daz uantzege bo da mar khint in sint est iz: bi schümma, bettaz schümmaz mal ‘z iz ditza vor Lusern, vor soine laüt un ubarhaup vor soi zung."I möge ren az pi biar drin in di università, da djüst università. I, bo de net hån gemök ren moi zung in moi schual, niånka pit moin tschelln, niånka in ricreatzion. Bar håm gemök nützan di slinga zo mekka abe di vögela, in opinel zo schintla stekhan un öpfln un zo macha fikarla, ma ren az pi biar net. Bar håm gemök loavan in in rovolt vo dar Paolina zo stola di haut von konedjo no boplüateget zo macha au darhozzan di tschuvittn, ma ren az pi biar net! Haüt anvetze saibar da, zo reda, zo lüsna un zo schraiba az pi biar. Ünsar schual hat gehoazzt, pezzar hoazzt:"Dante Alighieri"un disar beratz net a schaüladar nom. Dar groaz dichtar boda hat gedenkht Primo Levi antånto azzar hatt auzgevüart in kamarell in lager vo Auschwitz, gedenktar? Dar hat au khött "il canto di Ulisse" in Pikolo. Hat er o,"il sommo poeta"(Dante bille khön) geschribet a zung bo da bintsche håm sa gehat geschribet un daz mearaste lai zettela vo dar botege. Pensart in biavl da bartnen håm aukhött, un biavl lai auzgelacht. Natürlich di selnen bo da håm geschribet latòin, ma di selnen bo da håm geredet "volgare italiano" o, ombrom dar hat sichar net geschribet azo az pi da håm geredet di baibar affon merkà. Biar vo haüt vort möng tümman eppaz bo da bintsche håm grazia zo tümmana, leng di hent drin in di muatarzung. I asò khlumma, lesanzame in drai viare, niånka alle moine prüadar, un sidar azze schraibe pit alln disan "z" lai niamat mear khönsamar. Ma 'z izta an altez baibe vo 90 djar ke ben 'z bokhenntme grüaztzme herta asò: "ka... pistoz du..." Un asò vorstzmar von moi baibe, von khindar vo alle vünve moine prüadar, 'z kontartmar vo dar lestn bota bo 'z hat geredet pit moin vatar, un denna laise, squase schemantese, vorstzmar vo moinar muatar. Ben 'z vånkmar poade di hent zo grüasame(i böllat khüssan di seln hent bo da sovl håm gearbatet, ma biar gian net nå sötta getschöttra) khüttzmar: "bèn du hast gischribet eppas schümmaz von åldo", odar an andra botta "bèn du du pist herta gest abegelazzt... ma krabln parbaz...", vor mi iz genumma. Asò hånne offe getånt di tür vo dar üsarn berkstatt zo schraiba az pi biar. Di tür iz offe vor alle, un vor alle izzta arbat, ena padrü un ena vort, per tutte le donne e gli uomini di buona volontà. Andrea Golo Mu.
Per maggiori informazioni
Kulturinstitut Lusern / Istituto Cimbro di Luserna.
Platz G. Marconi
38040 LUSERN / LUSERNA TN
tel. 0464 789645 fax 0464 788200
e-mail: kbllusern@tin.it
Internet: www.istitutocimbro.it